Genel Veriler
Resmi Adı: Katar Devleti
Yönetim Şekli: Üniter anayasal mutlak monarşi
Devlet Başkanı-Cumhurbaşkanı: Tamim bin Hamad es-Sani (2020)
Başkan Yardımcısı: Halid bin Halife bin Abdülaziz El Sani (2020)
Nüfus: 2.795.484 (2020)
Yüzölçümü ( km²): 11.586
Bağımsızlık
3 Eylül 1971
Kanunun Adı
Qatar Family Law/ قانون الأسرة القطري
Kanun Linki
Kanunname Tarihi – Tadiller
2006
Yargısal Yapı
2003 Katar Yargı Mercii Kanununa göre Adli ve Şeirat Mahkemeleri olmak üzere iki temel kategori bulunmaktadır. Şeriat Mahkemeleri Konseyi Küçük şeriat Mahkemeleri ve bu mahkemelerin temyiz mahkemesi konumunda bulunan Yüksek Şeriat Mahkemesini denetleyen idari bir organdır. Küçük Şeriat Mahkemelerinde suç, saldırı ve hırsızlık, boşanma, evlilik ve insanlar arasındaki sözleşmeler gibi şahsi davalar görülmektedir. Adliye Mahkemelerinin ilk basamağında ise Asliye Ceza mahkemeleri bulunmaktadır. Asliye ceza mahkemelerinin temyiz mahkemesi görevini gören Yüksek Ceza Mahkemesinde had ve kısas gerektiren suçlar, ticaret, miras, idari davalara bakılır. Bu mahkemenin yanı sıra mülkiyetin kiralanması ve gayri müslimlerin şahsi davalarının görüldüğü Medeni Mahkemeler ve İş hukuku davalarının görüldüğü İş Mahkemeleri bulunmaktadır. Medeni mahkemeler, İş mahkemeleri ve Yüksek ceza Mahkemesinin temyiz mahkemesi konumunda bulunan Medeni Temyiz mahkemesi bu üç sivil mahkeme arasında hiyerarşik anlamda en güçlü mahkemedir.
Nişan
Nişanlılık örfün belirlediği şekilde evlilik talebi ya da evlenmeye dair verilen söz olarak tanımlanmaktadır. Her iki tarafın nişanı bozmaya hakkı vardır. Bir tarafın nişanı bozması halinde teslim edilen mehrin mümkünse aynı ile iadesi değilse teslim alındığı günkü kıymeti iade edilir. Kız tarafı teslim aldığı mehrin bir kısmıyla çeyiz alışverişi yaptıysa nişanın bozulması elinde kaldığı kısmıyla mehirle birlikte bu mehirden harcama yaparak adlığı çeyizleri iade eder.( Madde 4-7)
Nikah Engelleri
Sürekli
- Sürekli evlilik engelleri nesep, sıhriyet ve süt hısımlığı, lian ve ile meydana gelir. (Madde 20-24)
Süreli
Geçici evlilik engelleri: İki mahrem kadınla birlikte evlenmek ikisi de iddet süresi içerisinde olsa dahi yasaktır. İki kadından birinin erkek olduğu farz edildiğinde bunların birbiriyle evlenmesi ebediyen haramsa kişinin bu iki kadını aynı anda nikâhı altında tutması da haramdır.
Başkasıyla evli bir kadınla veya iddet bekleyen bir kadınla evlenmek yasaktır. Üç talakla boşanmış olan kadınla o başkasıyla evlenip zifafa girmeden ve iddetini tamamlamadan önce evlenmek yasaktır. Hac veya umre için ihrama giren kadınlarla evlenmek yasaktır. Ehli kitap dışında gayri müslim kadınlarla evlenmek ve müslüman bir kadının gayri müslim bir erkekle evlenmesi yasaktır.
(Madde 25)
Nikahın Rükün ve Şartları
Katar Aile Kanununda evlilik akdinin şartları tarafların şer‘î engellerden uzak ve ehliyet sahibi olmaları, icap ve kabulün kanunen uygun bir şekilde yapılması, velinin ve şahitlerin bulunması şeklinde sıralanmaktadır. (Madde 12)
Nikahın Memur Önünde Kıyılması ve Tescili
Kanuna göre evliliğin tescili zorunludur. Taraflar yetkili bir tıbbi kurumdan aldıkları sağlık raporunu evlendirme dairesine/notere sunmalıdır. Akitten önce nikah memuru sağlık raporunun içeriğini her iki tarafa bildirilmeli ve tarafların rıza beyanlarının bulunması halinde nikahı tescil etmelidir. Nikahın tescili resmi bir kurum tarafından onaylanmış vekaletname yoluyla yapılabilir. Madde-18-20
Nikahın Tarafları-Velinin Rolü-
Katar Aile Kanunu’nda erkekler için 18 kadınlar için 16yaşların üzerindeki kadın ver erkekler velilerinin onayı, her iki tarafın da evliliğe razı olduklarına dair beyanları ve yetkili bir kâdının onayı ile evlenebilirler. Eğer asabe yoksa kādî velî olur. Velayet hiyerarşisinde birbiriyle eşit iki velinin bulunduğu durumlarda her ikisi veli de evlilik akdine onay verebilir. En yakın veli dururken uzak bir veli tarafından yapılan evlilik akdi, en yakın veli baba olmadığı sürece geçerli olur. Ancak babanın evlilik akdini onaylamaması halinde evliliği iptal etme hakkı vardır. Bu durumda kadı, şartlara ve menfaatin gereklerine göre uygun gördüğü üzere karar verir. Velisi kadının rızası halinde onu evlendirebilir. Kadının en yakın velisi evliliğine onay vermediği, aynı seviyedeki birkaç veliden birinin söz konusu evliliğe karşı çıktığı veya kadının yakın velisi gâib olduğu ve hâkimin bu velinin dönmesini beklemenin evliliğin maslahatına zarar vereceğini düşündüğü hallerde uzak velinin velayeti ve kadının izni ile evlilik akdi tamamlanmış olur. Kadı, velisi olmayanların velisi hükmündedir ve velayeti altında olan bir kadınla kendisini evlendiremez. (Madde 27-30)
Evlilik Minimum Yaşı
Katar Aile Kanunu’nda erkekler için 18, kızlar için 16, asgarievlilik yaşı olarak belirlenmiştir. (Madde 17)
Karı-Kocanın Hak ve Görevleri
Koca:
Kocanın görevler, mehir, nafaka, anne babasını ziyaret etmek istediğinde karısına izin vermesi ve bu ziyaretin örfe uygun olarak yapılması, kadının kişisel mülkiyetine saldırıda bulunulmaması, kadının maddi ve manevi olarak zarar görmemesi son olarak da kocanın birden fazla eşi olması durumunda kendisi ve diğer eşleri arasında adil muamele şeklinde sayılabilir. Kocanın karısındaki hakları örfe uygun olarak karısının ona ilgi göstermesi ve itaat etmesi, kendi namusunu ve kocasının malını koruması, ev işleriyle ilgilenmesi, şer’î bir engel olmadığı takdirde kocanın çocuklarına bakarak onları emzirmesi olarak sayılabilir. (Madde 57-58)
Karı:
Kadının kocasındaki hakları mehir, nafaka, anne babasını ziyaret etmek istediğinde kocasının izin vermesi ve bu ziyaretin örfe uygun olarak yapılması, kişisel mülkiyetine saldırıda bulunulmaması, maddi ve manevi olarak zarar görmemesi son olarak da kocasının birden fazla eşi olması durumunda kendisi ve diğer eşleri arasında adil muamele şeklinde sayılabilir. Kadının kocasına karşı görevleri örfe uygun olarak ona ilgi göstermesi ve itaat etmesi, kendi namusunu ve kocasının malını koruması, ev işleriyle ilgilenmesi, şer’î bir engel olmadığı takdirde kocanın çocuklarına bakarak onları emzirmesi olarak sayılabilir.
Nafaka Kapsamı
Nafaka; yeme, giyinme, barınma, sağlık, hizmetçi ve örfe göre gerekli olan şeyleri kapsar.
Mal Rejimi
Bu konuda kesin bir ayrım yapılmamıştır.
Çok Eşlilik
Koca mali açıdan karşılayabilecek düzeyde olmadığı halde ikinci bir eş almak isterse evliliği tasdik eden görevli/noter ikinci eş adayını bu konuda bilgilendirmekle yükümlüdür. Ancak görevli tarafların rızası ve talebi bulunduğu sürece bu evliliği resmi olarak onaylamak zorundadır. Diğer eşler akit sonrası kocanın bu evliliğinden haberdar edilmelidir.
Boşanmada Yetki (Koca-Mahkeme-Karı)
Boşama hak ve yetkisi kocanın elindedir. Ancak kadın belli sebeplerden dolayı mahkemeye başvurarak tefrik talebinde bulunabilmektedir.
Talak ve Tescil
Gaib ve Mefkud
Boşanma Sonrası Nafaka
Evliliğin sona ermesinden doğan neticelerden biri nafakadır. Boşanan kadın, talakın meydana geldiği tarihten itibaren iddetin tamamlanmasına kadarki süre içerisinde, iddet nafakasına hak kazanır. iddet nafakasına ek olarak her boşanmış kadının üç yılı geçmeyecek şekilde mut’a nafakası alma hakkı vardır. Fakat boşanma davasının sebebi kocanın nafaka temininin ekonomik olarak zorlanması ise kadın mut‘a nafakası talep edemez. Burada mut’anın miktarı hususunda kesin bir miktar belirtilmemiş, kadının haline ve kocanın ekonomik durumuna bağlı olma şartıyla hâkimin takdirine bırakılmıştır. (Madde-115)
İddet
Boşanmadan sonra kadın, İslam’ın belirlediği şekilde iddet süresini beklemektedir.
Mehir
Hidane
Çocukların Nafakası
Çocuğun Nesebi
Kaynaklar
Abdulhalim İbn Teymiyye, Mecmûʻu’l-fetâvâ, thk. Abdurrahman b. Muhammed b. Kâsım en-Necdî, Medine, Mecmaul-Melik Fehd, 2004. Avcı, Mustafa, Türk Hukuk Tarihi, Konya: Mimoza Yayınları, 2015, s. 557. Bingöl, Dummar, Katar’da Osmanlı Hakimiyetine Tarihsel Bir Bakış, Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, c. IV, sayı. 1, 2019. Ebû Merî, Muhammed Şihab, Mülahazât alâ Kanuni’l-üsrati’l-katarî ba’de aşere sene min et-tatbîk, 2017 İkinci Katar Aile Politikaları Sempozyumu, Doha Devlet Aile Enstitüsü, 2017, Doha. Ebû Merî, Muhammed Şihâb Ebû,Kânunu el-Üsrati’l-Katarî, Katar Üniversitesi, t.y. İbn Kayyim el-Cevziyye, İlâmü’l-muvakkiin an rabbi’l-alemin, Demmam, Dâru İbni’l-Cevzi, 2002. Kartal, Gökhan, Politik İstikrarsızlık ve Enerji Güvenliği Ekseninde Orta Doğu Ekonomileri, İstanbul, Mikyas Basım, 2020. Kurşun, Zekeriya, “Katar”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, TDV Yayınları, 2002, c. XXV, s. 29-31. Kurşun, Zekeriya, Necid ve Ahsa’da Osmanlı Hâkimiyeti: Vehhabi Hareketi ve Suud Devletinin Ortaya Çıkışı, Ankara, 2004. Lynn A. Karoly, Michael Mattock, Qatar Supreme Council for Family Database of Social Indicators, Rand Qatar Policy Enstıtute Yayınları, 2006. Merdâvî, Süleyman el-İnsaf, thk. Muhammed Hamid el-Fıkkî, y.y. 1956. Nizar Hamzeh, Qatar: The Duality of the Legal System, Middle Eastern Studies, 1994, c. XXX Şemrî, Tehânî Fendî “Katar Aile Hukukunun Dili: Bir Metin Dilbilimi Çalışması” Yl Tezi, Katar Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 2018. Yunus Apaydın, “Şahit”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, Tdv Yayınları, 2010, c. XXXVIII, s. 282. Desûkî, Hâşiyetü’d-Desûkî ala Şerhi’l-kebîr, D’arü’l-fikr, c. II, s. 482. Kanunlar: 2004 Tarihli Katar Anayasası (Düstûr-ı Katar). 11 Numaralı 2004 Tarihli Katar Ceza Kanunu. 22 Numaralı 2004 Tarihli Katar Medenî Kanunu. 22 Numaralı 2006 Katar Aile Kanunu. 4 Numaralı 1962 Katar İş mahkemelerinin Kurulması Kanunu. 1 Numaralı 1964 Tarihli Katar Kamu Konutları Kanunu. 2 Numaralı 2007 Tarihli Katar İskân Kanunu. 21 Numaralı 1989 Tarihli Katar Yabancılarla Evlenme Kanunu. 2 Numaralı 1985 Tarihli Sosyal Güvenlik Kanunu. 2 Numaralı 2004 Tarihli Özel İhtiyaçlar Kanunu. 22 numaralı 2005 tarihli Çocukların Deve Yarışlarına Katılması ve Çalıştırılmasına İlişkin Kanun. 2001 Tarihli Maskat Vesikası Körfez Arap İşbirliği Ülkeleri Ahvâl eş-Şahsiyye Kanunu. İnternet Siteleri https://www.angloinfo.com/how-to/qatar/moving/residency.ni müvekkili ile evlendirme yetkisine sahip değildirAbdulhalim İbn Teymiyye, Mecmûʻu’l-fetâvâ, thk. Abdurrahman b. Muhammed b. Kâsım en-Necdî, Medine, Mecmaul-Melik Fehd, 2004. Avcı, Mustafa, Türk Hukuk Tarihi, Konya: Mimoza Yayınları, 2015, s. 557. Bingöl, Dummar, Katar’da Osmanlı Hakimiyetine Tarihsel Bir Bakış, Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, c. IV, sayı. 1, 2019. Ebû Merî, Muhammed Şihab, Mülahazât alâ Kanuni’l-üsrati’l-katarî ba’de aşere sene min et-tatbîk, 2017 İkinci Katar Aile Politikaları Sempozyumu, Doha Devlet Aile Enstitüsü, 2017, Doha. Ebû Merî, Muhammed Şihâb Ebû,Kânunu el-Üsrati’l-Katarî, Katar Üniversitesi, t.y. İbn Kayyim el-Cevziyye, İlâmü’l-muvakkiin an rabbi’l-alemin, Demmam, Dâru İbni’l-Cevzi, 2002. Kartal, Gökhan, Politik İstikrarsızlık ve Enerji Güvenliği Ekseninde Orta Doğu Ekonomileri, İstanbul, Mikyas Basım, 2020. Kurşun, Zekeriya, “Katar”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, TDV Yayınları, 2002, c. XXV, s. 29-31. Kurşun, Zekeriya, Necid ve Ahsa’da Osmanlı Hâkimiyeti: Vehhabi Hareketi ve Suud Devletinin Ortaya Çıkışı, Ankara, 2004. Lynn A. Karoly, Michael Mattock, Qatar Supreme Council for Family Database of Social Indicators, Rand Qatar Policy Enstıtute Yayınları, 2006. Merdâvî, Süleyman el-İnsaf, thk. Muhammed Hamid el-Fıkkî, y.y. 1956. Nizar Hamzeh, Qatar: The Duality of the Legal System, Middle Eastern Studies, 1994, c. XXX Şemrî, Tehânî Fendî “Katar Aile Hukukunun Dili: Bir Metin Dilbilimi Çalışması” Yl Tezi, Katar Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 2018. Yunus Apaydın, “Şahit”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, Tdv Yayınları, 2010, c. XXXVIII, s. 282. Desûkî, Hâşiyetü’d-Desûkî ala Şerhi’l-kebîr, D’arü’l-fikr, c. II, s. 482. Kanunlar: 2004 Tarihli Katar Anayasası (Düstûr-ı Katar). 11 Numaralı 2004 Tarihli Katar Ceza Kanunu. 22 Numaralı 2004 Tarihli Katar Medenî Kanunu. 22 Numaralı 2006 Katar Aile Kanunu. 4 Numaralı 1962 Katar İş mahkemelerinin Kurulması Kanunu. 1 Numaralı 1964 Tarihli Katar Kamu Konutları Kanunu. 2 Numaralı 2007 Tarihli Katar İskân Kanunu. 21 Numaralı 1989 Tarihli Katar Yabancılarla Evlenme Kanunu. 2 Numaralı 1985 Tarihli Sosyal Güvenlik Kanunu. 2 Numaralı 2004 Tarihli Özel İhtiyaçlar Kanunu. 22 numaralı 2005 tarihli Çocukların Deve Yarışlarına Katılması ve Çalıştırılmasına İlişkin Kanun. 2001 Tarihli Maskat Vesikası Körfez Arap İşbirliği Ülkeleri Ahvâl eş-Şahsiyye Kanunu. İnternet Siteleri https://www.angloinfo.com/how-to/qatar/moving/residency.ni müvekkili ile evlendirme yetkisine sahip değildir